[CTRL+ALT+DEL] STRES lepiej zarządzać swoim stresem.
Twój organizm to niezwykle skomplikowany i bardzo sprawnie działający system. Sterowany przez mózg układ niezwykłych mechanizmów splecionych neurologiczną siecią. Zasila go odnawialna i łatwo przyswajalna energia. System ten, już na etapie powstawania był niemal doskonały, a potem jeszcze przez wieki wciąż aktualizowany i usprawniany dzięki ewolucji. Jeśli dobrze go eksploatujesz może działać bez zarzutu. Idealny? Niestety nie. Wady ma jednak nieliczne: jakiś niepotrzebny element w postaci szczątków kości ogonowej czy nie zawsze sprawnie działający program do kontroli połączenia serce-mózg, może jeszcze parę innych. My chcemy zająć się jedną z tych wad – dość poważną i – jak mogłoby się wydawać – pomijaną przez deweloperów ewolucji, bo wciąż niewystarczająco zaktualizowaną do obecnych warunków – system kontroli stresu.
W kolejnych częściach zajmiemy się nie tylko wytykaniem wad tegoż systemu, ale również, a nawet przede wszystkim – poszukiwaniem sposobów na jego optymalizację. Będziemy wskazywać wewnętrzne i zewnętrzne zasoby, mechanizmy i narzędzia, które posłużą usprawnieniu tego systemu. Bowiem nie ma się co oszukiwać – stres z naszego życia nie zniknie. Program kontroli stresu jest potrzebny niemal stale i niezmiennie. Chcemy pokazać, jak go używać, by się nie przegrzał i nie zainfekował innych układów. Innymi słowy – chcemy poprowadzić Czytelników przez świat stresu w taki sposób, by dobrze go poznali i nauczyli się z nim obchodzić – kiedy trzeba zwalczać, kiedy trzeba – kontrolować, a jeszcze kiedy indziej – zaakceptować i oswoić. A dlaczego CTRL ALT DEL i skąd te wszystkie informatyczne skojarzenia? Wierzymy, że prawidłowe radzenie sobie ze stresem (lub jak mówią niektórzy zarządzanie stresem) opiera się o 3 podstawowe filary – kontrolę reakcji stresowej [Control], poszukiwanie alternatywnych sposobów reagowania i radzenia sobie [Alternate] i redukcję szkód [Delete]. Tak jak w komputerowych systemach operacyjnych ta kombinacja klawiszy otwiera Ci możliwości administracyjne, tak w Twoim życiu użycie tej kombinacji daje możliwość efektywnego zarządzania sobą w stresie.
CTRL Kontrola reakcji stresowej – pierwszy krok.
Aby prawidłowo korzystać z możliwości swojego „systemu operacyjnego” w radzeniu 
sobie ze stresem, konieczne jest najpierw dobre poznanie sposobu jego działania, reagowania, dostępnych zasobów, ograniczeń i wielu czynników wpływających na jego działanie. Innymi słowy: aby rozpocząć naukę prawidłowego radzenia sobie ze stresem, powinieneś się najpierw dowiedzieć i zrozumieć wielu rzeczy. Co, dlaczego i w jaki sposób Cię stresuje? Jak reaguje na stres Twoje ciało i umysł? Kiedy narażasz się na negatywne skutki stresu? Jak rozwija się Twoja reakcja stresowa w czasie? Jak stres wpływa na Twoje zachowanie i funkcjonowanie? Jak objawia się nadchodzący stres, a jak ten, który trwa już długo? Jak odróżnić stres od innych reakcji? Kiedy Twoje reakcje w stresie powinny Cię zaniepokoić?
To naprawdę spora dawka danych, ale nie martw się, większość z nich nie mieści się w książkach, które teraz musisz przeczytać, tylko w Twoich własnych zasobach. Wiele z tych informacji zaczerpniesz z obserwacji siebie, z uważnej analizy tego, co przynosi Ci stres. Pamiętaj, że reagujesz na kilku poziomach i zacznij od obserwowania siebie w stresującej sytuacji odnosząc się do tych właśnie poziomów:
CIAŁO
Kiedy zaczynasz doświadczać stresu, organizm mobilizuje wiele sił, by sobie z nim poradzić. Zauważ, co się z Tobą wówczas dzieje, zwróć uwagę na tempo i głębokość oddechu, zmiany w odczuwalnej temperaturze ciała, drżenie i napięcie różnych części ciała, tętno i bicie serca, zauważ ból, który może się pojawić, obserwuj napływ lub odpływ energii. Zwróć również uwagę na symptomy nie związane bezpośrednio z momentami, w których się stresujesz – czy dobrze się wysypiasz, czy nie jesteś zmęczony, czy nie brakuje Ci energii albo nie towarzyszy wzmożona reaktywność na nieprzyjemne bodźce, jak ból, czy gorąco.
UMYSŁ
Reakcje ludzkiego mózgu w stresie mogą się skrajnie między sobą różnić. Czasem 
stres wywołuje zupełną pustkę w głowie, a czasem odwrotnie – natłok myśli. Jedni ludzie w stresie gorączkowo szukają pomysłów na wyjście z sytuacji, inni zaczynają usprawiedliwiać siebie i szukać winnych, jeszcze inni obwiniają siebie i narzekają na los. Zauważ więc jakie myśli pojawiają się u Ciebie, czym dokarmiasz albo poskramiasz swój stres w głowie. Zastanów się, czy stres wywołuje u Ciebie problemy z koncentracją, czy raczej wyostrzenie zmysłów i zwiększenie tempa myślenia. Jak wpływa na Twoją motywację i mobilizację – zwiększa ją, czy zmniejsza?
EMOCJE
Zarówno długotrwały jak i nagły i intensywny stres wiąże się z całym wachlarzem przeżywanych emocji. Na stres możemy reagować niemal pełnym spektrum emocjonalnym, choć częściej jednak towarzyszą nam te kojarzące się nieprzyjemnie: niepokój, lęk, złość, zagubienie, przygnębienie, smutek, żal, gniew, frustracja, rozdrażnienie, bezsilność czy podejrzliwość. Ale może być i tak, że w stresie doświadczamy nadmiernej i nieadekwatnej wesołości lub złudnego poczucia „wyluzowania” przez próby odcięcia się od stresora i rozładowania napięcia. Obserwuj swoje emocje w stresie, nawet jeśli nie potrafisz ich prawidłowo nazwać, ważne, by je dostrzec i zarejestrować.
ZACHOWANIA
Ciało, umysł i emocje posiadają cały wachlarz możliwych reakcji na stres, ale nawet zebrane razem nie dają takiej liczby możliwości, z jakiej korzystamy w zakresie zachowań. Nie sposób ich wymienić, ale wystarczy, że chwilę się zastanowisz i szybko przypomnisz sobie te, które najczęściej stają się Twoim udziałem. Może w stresie sięgasz po papierosa, a może po słodycze? Może starasz się zachować spokój w pracy, a potem krzyczysz na domowników? Może zaczynasz sprzątać? Albo częściej biegasz na siłownię? A może nic Ci się nie chce i najchętniej leżałbyś cały dzień pod kocem? Może jedyne ukojenie daje Ci alkohol, więc częściej po niego sięgasz? Może nie potrafisz się zdecydować i ciągle zmieniasz zdanie? Może szybko tracisz cierpliwość? Może zaczynasz działać automatycznie? Sam sobie odpowiedz – jak się zachowujesz, kiedy dopada Cię stres i zastanów się, dlaczego właśnie tak, co właściwie dają Ci te zachowania, czemu służą?
Już samo przyjrzenie się swoim reakcjom pozwala na lepsze, bo bardziej świadome zarządzanie sobą w stresie. Możliwe, że po jakimś czasie takich obserwacji uda Ci się dostrzegać sygnały nadchodzącego stresu wcześniej, niż do tej pory i lepiej się przygotować. Może nauczysz się bardziej kontrolować własne zachowania i będziesz doświadczać mniej negatywnych skutków złego rozładowywania stresu. Być może nauczysz się lepiej koncentrować i kierować myśli na właściwe tory, jeśli zauważysz, co dzieje się w Twojej głowie, kiedy dopada Cię stres. A może uda Ci się uniknąć długotrwałych skutków stresu, kiedy dostrzeżesz, co pogłębia Twoją stresową reakcję, a co ją wygasza. Zauważenie tego, co dzieje się z Tobą w stresie to nie tylko pierwszy krok do lepszego zrozumienia, ale często bardzo dobry początek zmian, które zaczną następować niemal niezauważalnie w Twoim zachowaniu i samopoczuciu.
