Co zrobić, gdy dziecko jest agresywne?

Emocjonalność dzieci to temat, który w wielu rodzinach pozostaje bagatelizowany, a dziecięce problemy uważane są za mało istotne. Brak rozmowy i nieumiejętność odpowiedniego ukierunkowywania emocji mogą prowadzić do ich nagromadzenia i ujawnienia jako zachowania agresywne. Jak opanować agresywne dziecko, jak reagować oraz do kogo zwrócić się o pomoc, gdy domowe metody zawodzą? Czy to jeszcze złość, czy już agresja? I dlaczego dziecko jest agresywne? Wspólnie spróbujemy odkryć przyczynę takich zachowań i odpowiedzieć na pytanie, kiedy stają się one problemem.

Agresywne dziecko – zrozumieć problem

Złość, agresja i negatywne emocje u dzieci zawsze skądś się biorą, dlatego odpowiedzią na pytanie: „jak opanować agresywne dziecko?”, powinno być zrozumienie istoty problemu.

Za agresją i negatywnymi zachowaniami stoją różne czynniki, często trudne do zidentyfikowania. Nie zawsze jest to przemoc czy agresja w rodzinie lub w środowisku, czasami są to subtelne rzeczy, jak: niedowartościowanie, problemy emocjonalne, brak pozytywnych wzorców czy zaburzenia hormonalne. Dostrzeżenie tych czynników ma podstawowe znaczenie, by odpowiednio reagować na agresywne dziecko i pokierować jego zachowaniem; w przeciwnym razie wysiłki nie tylko pozostaną bezowocne, ale mogą nawet przyczynić się do pogorszenia sytuacji, wzbudzając wewnętrzny bunt.

Negatywne zachowania mogą ujawnić się w każdym wieku, zarówno kilkulatek, jak i nastolatek miewają problemy emocjonalne. Gdy dziecko nagle zaczyna zachowywać się w impulsywny sposób, nie reaguj agresją na agresję, nie karaj fizycznie i nie próbuj za wszelką cenę go poskromić, gdyż takie próby zwykle jedynie pogarszają sytuację. To nie oznacza jednocześnie, że należy ignorować problem i udawać, że nic się nie dzieje, gdyż zmiany w zachowaniu będą się utrwalały, a z czasem pogarszały.

Jak wychowywać agresywne dziecko?

Przede wszystkim zwracaj większą uwagę na to, co dzieje się z dzieckiem i dlaczego jego zachowanie się zmieniło. Próba nadmiernej kontroli i hamowanie negatywnych emocji prędzej czy później dadzą o sobie znać ze zdwojoną siłą, dlatego nie próbuj siłę próbować wyciszyć agresywne dziecko. Podstawą jest rozmowa i wzajemne zrozumienie.

Czasami nie jest tak łatwo, a rozmowy i próby dotarcia do istoty problemu spełzają na niczym. Podopieczny złości się, denerwuje, łobuzuje, a nawet przejawia zachowania agresywne wobec Ciebie lub rodzeństwa. Co w takiej sytuacji zrobić? Jak wyciszyć agresywne dziecko i jak reagować w danej chwili?

Gdy dziecko bije rodzica lub rodzeństwo:

Bądź stanowcza/stanowczy. Złap podopiecznego za ręce i powiedz, że nie wolno bić, że to boli, nawet jeżeli uderzenie było lekkie. Nie wolno Ci ani oddawać, ani w żaden fizyczny sposób karać. Jeżeli dziecko uderzyło Cię w miejscu publicznym, od razu reaguj, nie próbuj obracać tego w żart.

Porozmawiajcie o tym, co się stało, gdy tylko dziecko się uspokoi.

Przypomnij o zasadach panujących w rodzinie.

Jak wyciszyć agresywne dziecko? Naucz dziecko okazywać emocje w inny sposób niż przez bicie i ataki furii. Na przykład, że złość można odreagować poprzez czynności, które nie krzywdzą innych, malowanie albo policzenie do dziesięciu. Jest sporo możliwości.

Jeżeli to nie działa, nie bój się zabrać syna lub córkę do poradni psychologicznej, gdzie specjalista pomoże Wam rozwiązać problem.

Jak uspokoić agresywne dzieci? Nauka radzenia sobie ze złością

Jak oduczyć dziecko agresywnych zachowań? Oto kilka podstawowych metod kontroli negatywnych emocji, których warto nauczyć podopiecznych. Metody te sprawdzają się w każdym wieku, więc przynajmniej niektóre można też zastosować u siebie:

Nauka kontroli oddechu – wdech, wydech, wdech, wydech. Najlepiej nauczyć dziecko oddychać przeponowo; ta czynność pomaga w kontroli emocji i przyczynia się do zmniejszenia uczucia niepokoju i poprawy natlenienia organizmu.

Uderzanie specjalnie przystosowanych przedmiotów – zamiast wyładowywać agresję na wszystkim, co popadnie np. na ludziach czy przedmiotach, warto przygotować coś przeznaczonego do uderzania, co pomoże rozładować napięcie. Pomocny będzie worek lub gruszka bokserska, ewentualnie poduszki. W sklepach można kupić też specjalne przedmioty do ściskania, które są dobrym sposobem na uspokojenie.

Aktywność fizyczna to prawdopodobnie najlepszy sposób. Z dzieckiem można pobiegać w parku albo pójść na basen. Gra w piłkę, jakikolwiek fizyczny trening, czy nawet zwykłe bieganie z psem to aktywności pozwalające rozładować emocje. Sport warto uprawiać profilaktycznie dla zdrowia i spokoju ducha.

Złość a agresja – jaka jest różnica?

Złość jest emocją, którą zna każdy i odczuwamy ją już od najmłodszych lat. Jest naturalna, zakorzeniona w psychice, tak samo, jak lęk, gniew, smutek, czy też – z drugiej strony – radość. Złość jest naturalnym uczuciem, do którego każda osoba ma prawo i wcale nie jest to uczucie negatywne, o ile potrafimy sobie z nim radzić i mamy wpływ na to, co robimy.

Odpowiednio ukierunkowana złość szybko mija, jednak jeżeli nie potrafimy sobie z nią radzić, złość może przerodzić się w agresję. A to już nie jest pożądany stan. Złoszczenie się powinno być związane z umiejętnością rozładowywania negatywnych emocji bez szkody dla otoczenia. Rolą rodziców jest nauka dzieci takiego rozładowywania i kontroli uczuć.

Agresja u dziecka może być jednym ze sposobów wyrażania złości i frustracji. Ma przejaw fizyczny lub słowny i polega na wyrządzeniu komuś, lub czemuś, czasami również samemu sobie, krzywdy, bólu lub straty. Agresja i złość u dziecka może przybierać różne formy.

Pamiętaj, że agresja u dzieci to nie choroba, ale pewien problem w zachowaniu, który może wynikać z różnych czynników i może być objawem innych problemów lub zaburzeń.

Czym może być i jak ujawnia się agresja dziecka?

Zachowania i reakcje są zależne od wielu czynników i dla każdego mogą wyglądać inaczej. Agresja u rocznego dziecka będzie objawiała się odmiennie niż u dziecka w wieku przedszkolnym, a u nastolatka jeszcze inaczej. Ważne jest, by opanować impulsywne dziecko jak najwcześniej, już w momencie zauważenia pierwszych niepokojących objawów, ponieważ negatywne emocje będą z czasem się nasilać.

Niepokojące zachowania u malucha to na przykład gryzienie, kopanie, bicie, krzyczenie, szarpanie, napady furii. U rocznego czy półtorarocznego dziecka takie zachowania mogą być normalne i nie muszą mieć związku z prawdziwą agresją. Malec uczy się dopiero emocji i nie ze wszystkimi potrafi sobie poradzić. Niemniej, jednak jeżeli zauważasz niepokojące objawy, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym, który wskaże ewentualne ścieżki i możliwości jak wyciszyć agresywne dziecko.

W wieku przedszkolnym dzieci stosują już zupełnie inne metody, takie jak: bicie i kopanie, krzyki, przeklinanie, przezywanie, niszczenie przedmiotów, obmawianie, buntowanie się itp. Zachowania te mogą być skierowane w stronę innych dzieci, opiekunów, ale też rodziców czy rodzeństwa.

Im starsze dziecko, tym zachowania agresywne (i autoagresywne) będą poważniejsze, w skrajnych przypadkach dochodzi do przemocy i przestępstw. Każde zachowanie ma swoje przyczyny, dlatego najważniejszym krokiem jest odkrycie skąd się bierze agresja u dziecka.

Najważniejsze zachowania, które powinny wzbudzić niepokój u rodziców to: agresja dziecka wobec matki i innych członków rodziny, bicie i wywoływanie bójek, reagowanie złością na uwagi i odmowy, używanie wulgaryzmów, kłótnie, groźby, przezywanie, zachowania autoagresywne.

Dlaczego dziecko jest agresywne?

Z czego wynika agresja u dzieci? Złość może brać się z różnych przyczyn, a poznanie ich jest kluczowe, by wyciszyć agresywne dziecko i nauczyć je radzić sobie z emocjami. Najczęstsze przyczyny to:

Reakcja na frustrację i emocje, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić;

Oziębłość uczuciowa rodziców, brak bezpieczeństwa ze strony rodziców;

Konflikty, które przeradzają się w agresję domową;

Reakcja obronna na zagrożenie psychiczne lub fizyczne;

Problemy w przedszkolu i szkole;

Konsekwencja negatywnych przeżyć we wczesnym dzieciństwie i błędów wychowawczych;

Poczucie zagrożenia zwłaszcza w domu;

Reakcja wyuczona na podstawie obserwacji i naśladowania innych. Agresja u dzieci często wynika z wpływu rówieśników i otoczenia społecznego. Dzieci mogą naśladować agresywne zachowania, które widzą u swoich kolegów lub w mediach. Otoczenie, w którym obraca się Twoja pociecha, może także wpływać na sposób, w jaki reaguje ona na stresujące sytuacje;

Niskie poczucie własnej wartości;

Nowe, stresujące sytuacje, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić i nie ma wsparcia;

Choroby i traumatyczne wydarzenia.

Agresja u dziecka nie zawsze ma jasne podłoże wynikające z negatywnych przeżyć w domu, przedszkolu, szkole lub otoczeniu. Bierze się z frustracji, której przyczyną może być brak poczucia uznania, brak kontaktów z rówieśnikami, niespełniona potrzeba samodzielności, czy niesprawiedliwe oceny. Długotrwała frustracja przeradza się w gniew, a ten w agresję.

Agresja u dziecka – co robić?

Co zrobić, gdy dziecko zachowuje się agresywnie? Istnieje wiele sposobów na to, jak reagować na agresywne dziecko, a ich skuteczność zależy od zaangażowania rodziny. Czasami mimo najszczerszych wysiłków rodzic nie może dojść do porozumienia z potomkiem, a agresja u dzieci nasila się i złe emocje dominują. Gdy kończą się pomysły na to, jak reagować na agresywne dziecko i opanować niekontrolowane ataki agresji u dzieci, koniecznie zasięgnij fachowej pomocy. Z całą pewnością NIE WOLNO reagować agresją na agresję, ponieważ to tylko pogorszy sytuację. Trzeba nauczyć podopiecznego rozpoznawać emocje i je ujarzmiać oraz kierunkować złość. Jeżeli dziecko jest agresywne i jako rodzice nie potraficie sobie z nim poradzić, polecana jest wizyta u psychologa dziecięcego w Centrum Psychiatrii i Psychoterapii SUPER-ego we Wrocławiu. Taka pomoc dostępna jest dla dzieci w każdym wieku, zapewniamy też możliwość terapii rodzin, podczas której skupiamy się na pracy ze wszystkimi członkami rodziny. Sprawdź też warsztaty dla rodziców. Agresja u dzieci to złożona kwestia, więc profesjonalna pomoc i terapia często jest niezbędna, aby znaleźć przyczynę takiego zachowania i nauczyć się je kontrolować.