Jak psychicznie i umysłowo rozwija się dziecko w wieku 0-3 lat?

Pierwsze 3 lata w rozwoju dziecka są niezwykle istotne, warto więc jak najlepiej je wykorzystać. Każde dziecko uczy się we własnym tempie, ale istnieją pewne kamienie milowe, pomagające określić czy proces przebiega prawidłowo. Warto – a nawet trzeba – kontrolować postępy dziecka. W tym artykule przedstawimy rozwój psychiczny i umysłowy dziecka do lat 3.

Co to jest rozwój psychiczny?

Rozwój psychiczny rozpoczyna się w chwili narodzin. To nieustannie zachodzący proces kolejnych i stopniowych przeobrażeń psychiki człowieka, jego zachowania i zdolności. W początkowych stadiach rozwój psychiczny dziecka przebiega szybciej, niż w późniejszych, a ponieważ procesy psychiczne i fizyczne w dzieciństwie idą w parze, mówi się o rozwoju psychofizycznym.

Przeczytaj też: Co wpływa na rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka.

Kamienie milowe w rozwoju niemowlaka

W pierwszym roku życia dziecka zachodzą ogromne zmiany. To czas, gdy malec zaczyna swoje interakcje z otoczeniem, wydaje pierwsze dźwięki i uczy się podstawowych umiejętności. Ten rok jest niezwykle dynamiczny i niemal z dnia na dzień można obserwować zmiany. Jednakże trzeba być świadomym, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. Wskazane przedziały wiekowe są poglądowe, jednak duże odchylenia od normy, powinny skłonić do konsultacji z pediatrą lub psychologiem dziecięcym.

Kamienie milowe służą do orientacyjnego określenia, czy rozwój psychiczny, umysłowy i fizyczny dziecka jest zgodny z normą. Są to:

• Interakcja z otoczeniem – już w pierwszym miesiącu życia niemowlaka można zauważyć, że wykazuje on pewne zachowania świadczące o interakcji z otoczeniem, np. kieruje oczy w stronę twarzy mówiącej osoby, odwraca główkę w kierunku światła itd. Z czasem interakcje te stają się coraz bardziej zaawansowane, ale budowanie więzi z rodzicami rozpoczyna się już na samym początku.
• Pierwsze dźwięki – zazwyczaj pomiędzy 1. a 3. miesiącem życia dziecko zaczyna głużyć, są to przypadkowe zróżnicowane dźwięki (agu, gli, kli, tli, ebw, bwe). Około 6. miesiąca życia głużenie przechodzi w gaworzenie.
• Unoszenie głowy i tułowia – w ciągu pierwszych 6. miesięcy dziecko przechodzi od leżenia do samodzielnego unoszenia głowy i tułowia podpierając się na rączkach.
• Umiejętność chwytania – od 3. miesiąca życia noworodek powinien być w stanie samodzielnie utrzymać w ręku przedmiot.
• Obroty ciała – w okolicy 6.-7. miesiąca życia (czasami wcześniej) niemowlę zdobywa umiejętność samodzielnego obracania się.
• Gaworzenie – to wstęp do nauki mowy, niemowlak zaczyna powtarzać sylaby: ma-ma-ma, ta-ta-ta, la-la.
• Siadanie – to przełomowy etap w rozwoju dziecka, niemowlak uczy się siadać w okolicy 7-9 miesiąca życia.
• Raczkowanie – jeżeli chodzi o rozwój psychofizyczny niemowlaka, jest to jeden z najważniejszych kamieni milowych. Raczkowanie wymaga koordynacji zarówno fizycznej, jak i umysłowej i wskazuje, że rozwój przebiega prawidłowo. Dzieci zaczynają raczkować w okolicy 8-11 miesiąca.
• Podciąganie do stania – gdy dziecko już raczkuje, zaczyna sobie przyswajać nowe umiejętności, z dnia na dzień robi się coraz sprawniejsze i śmielsze. Zaczyna uczyć się stania na nogach.
• Chodzenie – między 12. a 18. miesiącem życia dziecko rozwija najważniejszą umiejętność, która pozwala na dalsze etapy rozwoju.

Rozwój psychiczny i umysłowy dziecka do lat 3 obejmuje też kształtowanie się emocji poprzez interakcje z rodziną. Jednym z pierwszych przejawów jest uśmiech, będący reakcją na okazywane mu zainteresowanie. Od około 2-3. miesiąca życia niemowlak rozpoznaje ludzką twarz i odpowiada uśmiechem. Niemowlę w wieku 4 miesięcy okazuje niezadowolenie, a od około 7. miesiąca życia (lub wcześniej) pojawia się lęk przed nieznanymi osobami. Nieśmiałość i zawstydzenie są emocjami, które pojawiają się około 12-15. miesiąca życia.

Wiek od 1. do 3. roku życia określany jest jako poniemowlęcy. W tym wieku rozwój psychiczny człowieka kieruje się w stronę wyrażania uczuć, nawiązywania relacji z najbliższymi, dziecko uczy się ufności i dowiaduje się kim jest.

Polecamy również zapoznać się z artykułem: jak dziecko rozwija się po ukończeniu 3 lat.

Ocena rozwoju dziecka do lat 3

Na rozwój psychiczny człowieka wpływa wiele czynników i jest to proces długotrwały, dlatego ocena rozwoju nie jest prostym zadaniem. Przede wszystkim trzeba sprawdzić, czy dziecko posiadło najważniejsze umiejętności, które 2-3-latek powinien opanować w obszarze mowy, słuchu, dotyku, wzroku, sprawności manualnej i motorycznej, oraz dokonać oceny tych umiejętności. Jeżeli Cię niepokoi w zachowaniu malca, zauważasz odstępstwa od normy lub chcesz upewnić się, że rozwój psychiczny i umysłowy dziecka przebiega prawidłowo, zapraszamy do konsultacji ze specjalistami w SUPER-ego. Podpowiemy na czym polega wspieranie rozwoju dziecka i jak wyeliminować lub zminimalizować pewne trudności, które możecie napotkać.